کشف بقایای انسانهای ۶۰۰۰ ساله با دیانای بیهمتا در کلمبیا
در ارتفاعات بوگوتا (Bogotá Altiplano) در کلمبیا، بقایای انسانهایی پیدا شده که داستانی تازه درباره ریشههای انسان در قاره آمریکا روایت میکنند. پژوهشگران میگویند این مردم حدود ۶۰۰۰ سال پیش در منطقه زندگی میکردند و به مرور از شکارچی و گردآورنده به کشاورز تبدیل شدند. اما پس از چند هزار سال، ناگهان ناپدید شدند — بدون آنکه هیچ نشانی از ژنهایشان در نسلهای بعدی باقی بماند.
دیانای که هیچ قوم دیگری ندارد
در این پژوهش، تیمی بینالمللی از دانشمندان، دیانای استخوانهای ۲۱ فرد باستانی را بررسی کرد. نتیجه شگفتانگیز بود: ژنهای آنها با هیچ جمعیت شناختهشدهای در آمریکای جنوبی همخوانی نداشت. آنها نه به بومیان امروزی کلمبیا، بلکه اندکی به مردم امروزی بر روی تنگه پاناما (Isthmus of Panama) شباهت دارند؛ کسانی که به زبانهای چیبچان (Chibchan) سخن میگویند.
دانشمندان حدس میزنند این قوم شاید در منطقه گستردهتری زندگی میکردند و با جمعیتهای محلی درآمیختند تا جایی که ژنهایشان در گذر زمان از بین رفته است. اما هیچ قطعیتی وجود ندارد.
حلقه گمشده میان شمال و جنوب
نتایج در مجله Science Advances منتشر شده است. پژوهشگران منطقهی «ایستمو-کلمبیایی» (Isthmo-Colombian Area) از سواحل هندوراس تا کوههای شمالی آند — را کلید فهم مهاجرت انسانها از شمال به جنوب آمریکا میدانند. این ناحیه پلی میان سه منطقه فرهنگی بزرگ بود: مزوآمریکا (Mesoamerica)، آمازونیا (Amazonia) و آند (Andes).
در گذشته، مسیر مهاجرت به جنوب از طریق همین پل زمینی انجام شده بود. بیشتر مردم بومی آمریکای جنوبی از نیاکانی میآیند که حدود ۲۰ هزار سال پیش از سیبری و شرق آسیا مهاجرت کرده بودند. اما این گروهِ تازهکشفشده هیچ پیوند مستقیمی با آن تبارها ندارد.
زبان، سرنخ پنهان
شباهت ژنتیکی میان این مردم و سخنگویان زبانهای چیبچان شاید نشان دهد که زبان و ژنتیک در آن دوران مسیرهایی متفاوت داشتهاند. زبان چیبچان در جنوب آمریکای مرکزی پدید آمده و هنوز در بخشهایی از پاناما و کلمبیا زنده است. با این حال، مردم باستانی بوگوتا احتمالاً از نخستین ساکنان آن منطقه بودهاند که پیش از ظهور فرهنگهای بعدی ناپدید شدند.
قدمی تازه در رمزگشایی تاریخ انسان
با وجود بررسی دیانای میتوکندریایی (mtDNA) و دادههای ژنومی کامل، هنوز پرسشهای زیادی بیپاسخ مانده است. پژوهشگران امیدوارند با کاوش مناطق همسایه، مانند غرب ونزوئلا و اکوادور، بتوانند مسیر دقیق مهاجرت و ترکیب ژنتیکی این مردم گمشده را بازسازی کنند.
به گفته دانشمندان، این یافته نشان میدهد تاریخ انسان در قاره آمریکا پیچیدهتر از آن است که تاکنون تصور میشد و هنوز اقوامی در لایههای خاک پنهاناند که هیچکس دیگر به آنها شبیه نیست.
